İnce bağırsak nakli, hastalıklı ya da kısalmış bağırsağın vericiden alınan sağlıklı bağırsakla değiştirilmesi operasyonudur. Oldukça kompleks ve zorlu olan bağırsak nakli bazı hastalar için tek tedavi alternatifi olabilir. Hastalar başarılı bir bağırsak nakli sayesinde sağlıklı bir yaşam sürebilir ancak hastaların yaşamlarının geri kalanında devamlı ilaç kullanması ve düzenli olarak doktor kontrolüne gitmesi gerekir. Bağırsak nakli hakkında merak ettiğiniz bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
Bağırsak Nakli Neden Yapılır?
Bağırsak nakli, bağırsaklarında ciddi sorun olan kişilere uygulanır. Bağırsaklar yenilen besinlerin sindirilerek emildiği organlardır. Bu organda meydana gelen bir sorun besinlerin emilememesine neden olur ve yaşamı tehlikeye sokar. Bağırsak ile ilgili ciddi rahatsızlığı olan kişiler, total parenteral beslenme (TPN) adı verilen bir yöntemle beslenir. Bu yöntemde hastanın ihtiyaç duyduğu protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve diğer nütrientler; damar yolundan verilir. Böylece hastanın beslenmesi devam ettirilmiş olur. Ancak uzun süreli parenteral beslenme hastada komplikasyonlara neden olabilir. Bazı hastalara ise parenteral beslenme verilemeyebilir. İşte bu hasta gruplarına da bağırsak nakli uygulanabilir.
Bağırsak yetmezliği olarak adlandırılan durum, besinlerin bağırsak tarafında yeterince emilememesine bağlı olarak oluşur. Bu durum bağırsağın kısalığından kaynaklanabileceği gibi bağırsak fonksiyonlarındaki bozukluklar nedeniyle de oluşabilir.
Kısa bağırsak sendromu, ince bağırsağın büyük bir kısmının olmadığı veya hasarlı olduğu bir rahatsızlıktır. Kısa bağırsak sendromu;
- bağırsak dönmesi (volvulus)
- bebeğin bağırsaklarının vücut dışında olduğu doğuştan gelen bir kusur (gastroşizis)
- bağırsak dokusunun bir kısmının ölmesi (nekrotizan enterokolit)
- Crohn hastalığı, bağırsak kanseri gibi rahatsızlıklarda tedavi amacıyla bağırsağın bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması gibi nedenlerle oluşabilir.
Kısa bağırsak sendromu olan çok sayıda hasta evde parenteral beslenme ile sorunsuz bir şekilde yaşamına devam edebilir. Ancak bazı hastalarda parenteral (damardan) beslenmeye bağlı yaşamı tehdit edecek ölçüde ciddi komplikasyonlar oluşabilir. Bu komplikasyonlar:
- Kateteri takacak uygun damar kalmaması
- Damar yolunun açıldığı bölge enfeksiyon oluşup kana karışması ve sepsise yol açması
- Karaciğer hastalıkları olarak sıralanabilir.
Bağırsak Nakli Kimlere Yapılır?
Hastanın bağırsak nakline uygun olup olmadığını görmek için bir dizi test yapılır. Bu testlerin tamamlanması birkaç haftayı bulabilir ve bu süreçte hastanın sık sık hastaneye gidip gelmesi gerekebilir. Hastanın nakle uygunluğu için yapılan tetkikler:
- Kan tahlili ile hastanın karaciğer ve böbrek fonksiyonlarına, HIV ya da hepatit gibi ciddi enfeksiyonları geçirip geçirmediğine bakılır.
- Ultrason ve BT gibi görüntüleme yöntemleri ile hastanın organları ayrıntılı bir biçimde incelenir.
- Kolonoskopi yani anüsten içeri doğru ucunda kamera bulunan ince bir tüpün ilerlitildiği işlem ile de hastanın bağırsaklarının iç bölümleri değerlendirilir.
- Akciğer fonksiyon testleri ile de hastanın büyük bir ameliyatı kaldırıp kaldırmayacağına bakılır.
Hastada;
- Vücutta birkaç yere sıçramış kanser varsa,
- Yaşam beklentisini düşürecek ciddi bir rahatsızlık bulunuyorsa,
- Solunum mekanik ventilatör yardımıyla devam ediyorsa,
- Yaş 60’tan büyükse,
- Ameliyat öncesi ve sonrası sağlık ekibinin tavsiyelerine uymama davranışı varsa (örneğin sigarayı bırakmak) hasta nakil için uygun görülmeyebilir.
Bağırsak nakline uygun bulunan kişi bekleme listesine alınır. Hasta ile eşleşen bir verici (donör) bulunduğunda hastaya haber verilir ve süreç başlar. Hastaya uygun organ bulunduktan sonra operasyonun kısa bir süre içinde tamamlanması gerektiğinden bekleme listesindeki hasta tetikte olmalıdır. Hastanın her an ulaşılabilir olması ve kısa sürede hastaneye gelmesi nakil işleminin gerçekleşmesi için oldukça önemlidir.
Bağırsak Nakli Nasıl Yapılır?
Bağırsak nakli farklı şekillerde yapılabilir. Bağırsak naklinin 3 temel türü şu şekildedir:
- Sadece İnce Bağırsak Nakli: Bağırsak yetmezliği olan ancak karaciğerinde sorun bulunmayan hastalara uygulanır.
- Kombine Karaciğer ve İnce Bağırsak Nakli: Bağırsak yetmezliğine ek olarak ileri evre karaciğer hastalığı olan kişilere önerilir.
- Çoklu Organ (Multivisceral) Nakli: Çok sık yapılmamakla birlikte çoklu organ yetmezliği olan kişilere uygulanabilir. Bu nakilde mide, pankreas, bağırsak ve karaciğer organları yer alır.
Bağırsak nakli genel anestezi altında yapılır. Yani hastanın bilinci kapalıdır ve herhangi bir ağrı, acı hissetmez. Ayrıca genel anestezide hastanın solunumu makineye bağlı olarak devam eder.
Ameliyatta hastanın karnına bir kesi yapılır. Bu kesiden karın içerisindeki hastalıklı bağırsak parçası çıkarılır. Çıkarılan bu bölgeye vericiden (donörden) alınan bağırsak parçası yerleştirilir. Yeni koyulan bağırsak kan damarlarına bağlanır ve böylece bağırsağın beslenmesi sağlanır. Aynı zamanda bağırsağın iki ucu, çıkarılan parçadan ayrılan bölgelerle birleştirilir. Cerrah, karından dışarı doğru ileostomi olarak adlandırılan bir delik açar. Ameliyat sonrası ileostomiden bağırsaktaki atıklar uzaklaşır. Ayrıca ileostomi sağlık ekibinin nakledilen bağırsağın durumunu kontrol etmesini sağlar. Bazı hastalarda ileostomi iyileşme sürecinden sonra kapatılsa da bazılarında açık kalması gerekir. Açık kalan hastalar ileostominin dışına bir torba bağlar ve torba doldukça yenisiyle değiştirir.
Bağırsak nakli 8-10 saat süren bir ameliyattır. Bazı hastalarda bu süre daha da uzayabilir.
Bağırsak naklinden sonra hasta yoğun bakım ünitesine alınır ve burada yakından takip edilir. Nakledilen bağırsağın durumunu görmek için düzenli olarak ileostomi açıklığından biyopsi alınabilir veya hastaya endoskopi yapılabilir. Bu sayede nakledilen bağırsağın vücuda uyum sağlayıp sağlayamadığı kontrol edilir, organ reddi durumu değerlendirilir.
Nakil sonrası hasta iyileştikçe damardan beslenmeyi bırakarak ağızdan (oral) beslenmeye başlayabilir.
Hastalar genellikle nakil sonrası 4-6 hafta içinde taburcu olur. Taburcu olduktan sonra da hastanın sık sık doktor kontrolüne gelmesi gerekir. Bu nedenle hastaneden uzakta yaşayan kişilerin, ameliyat sonrası birkaç aylığına nakil merkezine yakın bir bölgeye yerleşmesi faydalı olur.
Hastanın bağışıklık sistemi, yeni nakledilen organı yabancı olarak algılayıp zarar verebilir. Bu durum da nakledilen organın reddine yol açar. Organ reddinin önlenmesi için hastanın nakil sonrası yaşam boyu bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanması gerekir.
Organ reddi, nakledilen bağırsağın düzgün bir şekilde çalışması engeller. Bazı durumlarda organ reddi, bağırsağın içerisindeki bakterilerin kana karışmasına neden olarak vücut geneline yayılmış bir enfeksiyon tablosu oluşturur.
Bağırsak Nakli Riskleri Nelerdir?
Tüm ameliyatlarda olduğu gibi bağırsak nakli operasyonunda da risk söz konusudur.
Bağışıklık sistemi hakkındaki bilgilerin artması ve daha iyi bağışıklık baskılayıcı ilaçların geliştirilmesiyle organ naklindeki başarı artmıştır. Buna rağmen yine nakil sonrası bazı komplikasyonlarla karşılaşılabilir. Bunlar:
- Kalp ile ilgili sorunlar
- Solunum problemleri
- Kan pıhtılaşması (tromboz)
- Nakil sonrası lenfoproliferatif hastalık
- Organ reddi olarak sıralanabilir.
Uzun süreli bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı da enfeksiyona yatkınlıktan diyabete, kanserden yüksek tansiyona kadar ciddi problemlere yol açabilir. Kemik erimesi, saç dökülmesi, yüzde kıllanmada artış da yine bu ilaçların yan etkileri arasındadır.
Bağırsak nakli çok sayıda riski beraberinde getirse de bazı hasta grupları için en doğru tedavi seçeneğidir. Diğer yöntemlerle başarılı bir şekilde tedavi edilemeyen, beslenmesi ciddi ölçüde bozulan hastalarda bağırsak nakli makul bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Hasta doktoruna bağırsak nakli için uygun bir aday olup olmadığını, uygun organ için ne kadar beklemek gerektiğini, ameliyata bağlı komplikasyonların neler olabileceğini sormalıdır. Bu sorulara verilen cevaplar ışığında hasta nakil kararını vermelidir. Nakil isteğini belirten hasta hem nakil öncesi hem de nakil sonrası doktorun uyarılarını dikkate almalı ve tavsiyelerini uygulamalıdır.
