Dismorfofobi, vücut dismorfikliği olarak da bilinen beden algısı bozukluğu, bireylerin hayatlarını zorlaştıran psikolojik bir sorundur. Dismorfofobi, Yunanca “çirkinlik” anlamına gelen “dismorfia” kelimesinden türetilmiştir. Kendini beğenmeme hastalığı, dismorfofobinin en kısa cevabıdır.
Bir çok kişi için dış görünüm oldukça önemlidir fakat, Dismorfofobi rahatsızlığı olan kişiler için, küçük bir pürüz bile büyük bir sorundur. Bir kişinin kendisini gerçekten daha kötü veya kusurlu görmesiyle karakterize edilir.
Dismorfofobi, genellikle görünen herhangi bir kusuru abartma, sürekli olarak kendine odaklanma, sürekli makyaj yapma, aşırı diyet veya spor yapma, estetik cerrahi gibi işlemleri takıntılı hale getirme gibi davranışlarla kendini gösterir.
Sosyal ilişkiler, iş hayatı ve genel yaşam kalitesi bu durumdan etkilenebilir. Dismorfofobisi olan kişiler, görünümleriyle ilgili aşırı endişe ve obsesyonlar yaşarlar. Bir süre sonra, takıntıya dönüşerek kişinin hayatını zindan eden bu rahatsızlık, psikiyatrik tedavi ve terapilerle yönetilebilir.
Dismorfofobi Nedir?
Dismorfofobi, vücut dismorfik bozukluğu olarak bilinir. Bir kişinin fiziksel bir kusuru olduğuna veya fiziksel bir kusurun gerçekten daha ciddi olduğuna olan inancıdır. Oldukça yaygın bir rahatsızlıktır, fakat tam olarak kaç kişinin bundan muzdarip olduğu bilinmemektedir. Dismorfofobi, hastalığı yaşayan kişilerin günlük yaşamını olumsuz etkiler.
Hem erkek hem de kadınları etkilemesinin yanı sıra kadınlarda daha sık görülür. Her yaşta yaşanır olması mümkün iken, genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar.
Dismorfofobi yaşayarak beden algısı bozukluğu hisseden bir kişi, fiziksel özelliklerini takıntı haline getirir ve bu da aşırı kaygıya neden olur. Aynı zamanda kişiler, kendilerini yetersiz ve eksik hissederler.
Dismorfofobi Neden Olur?
.jpg)
Kendini beğenmeme hastalığının nedenleri bilinmemektedir. Genel olarak ailede duygu durum bozukluğunun yanı sıra obsesif-kompülsif bozukluk ya da serotonerjik işlev bozukluğu öyküsünün olması dismorfofobi nedenleri arasında sayılabilir. Bunlara ek olarak, cinsel bir çatışma, kendine güvensizlik, çevredeki kişilerin eleştirel yaklaşımı, hastalığı derinleştirebilir.
Dismorfofobik bozukluk nedenleri arasında sosyal medyanın da etkisinden bahsetmek mümkün olabilir. Sosyal medyada cildi pürüzsüz gösteren, gözlerin boyutunu değiştirebilen filtreler, güzellik algısının değişmesinde de etkilidir.
Bu doğrultuda bu kalıba uymayanların beğenilmediği algısı ile karşı karşıya kalınabilir. Yalnızca kadınlar değil erkekler için de rahatsızlık yaratan bu durum dismorfofobiye neden olabilir.
Dismorfofobi Belirtileri Nelerdir?
Difmorfofobisi olan kişiler, herkesin kendilerine baktığını, eksikliklerini fark ettiğini ve bu sorunu başkalarıyla tartıştığını düşünmektedirler. Dismorfofobi belirtileri gösteren kişiler, kusurlu olduğunu düşündükleri vücut parçası hakkında abartılı araştırmalar yapar ve doktorların tavsiyelerine rağmen cerrahi girişim veya tıbbi tedavi almak isterler.
Görünümleri hakkında sürekli endişe duyup, ayna karşısında çok fazla zaman geçirirler. Mükemmel görüne çabası içinde olurlar.
Eleştiri almakla ilgili aşırı kaygılıdırlar. Obsesif düşünceler ve bu düşüncelerin yaşamı olumsuz etkilemesi önüne geçemez, depresif veya anksiyete belirtileri gösterirler. Kozmetik veya plastik cerrahi operasyonları geçirme çabasında olurlar.
Plastik rekonstrüktif ve estetik cerrahi genel hatları ile dış görünüşteki sorunları düzeltir veya oldukları halden daha iyi hale getirir. Bununla birlikte, Dismorfofobi hastalarını memnun etmek mümkün değildir. Beden dismorfik bozukluğu yaşayan kişilerin, kusurları dışında herhangi bir şeye odaklanmaları zordur.
Dismorfofobi hastaları, eksikliklerini gizlemeye veya iyileştirmeye çalışmak için, tekrarlayan (zorlayıcı) davranışlar yapabilirler. Bu belirtileri sıklıkla yaşayan kişilere beden dismorfik bozukluğu testi uygulanarak teşhis konulur.
Dismorfofobi Testi Nasıl Yapılır?
Psikolojik olarak egolarının güçlü ve yüksek olmadığı kişiler, bunlara ek olarak, beğenilme, önemsenme ve kabul görme konusunda aşırı problemi olanlar, güvensizlik ve benlik saygısıyla ilgili sorunlar yaşayanların, dismorfofobi pençesine yakalanması kolay olabilir. Bu kişiler kaygı ile yetersiz ve çirkin hissederler ve çok sayıda negatif duygu yaşarlar.
Hissettikleri sorunla aşırı meşguliyet, sosyal, mesleki ve kişisel hayatlarını etkilemeye başlar. Teşhis için, beden dismorfik bozukluğu testi yapılır. Dismorfofobi testinde sorulabilecek sorular:
- Görüntünüzden mutsuz mu oluyorsunuz?
- Rahatsız olduğunuz fiziksel durumu sürekli düşünüyor ve başkalarıyla kıyaslıyor musunuz?
- Beğenmediğiniz, kötü göründüğünüz düşüncesi sürekli tekrarlayan düşüncelere mi dönüşmüş?
- Sizce herkesin sizin o çirkin bulduğunuz organınızı gördüğünü ve onu dikkate aldığını düşünüyor musunuz?
- Bir uzvunuzu ya da görünüşünüzü sürekli olarak gizleme eğiliminde misiniz?
- İnsanlar sizi görecek diye iletişim kurmaktan kaçınıyor musunuz?
- Görünüşünüzle ilgili bu endişeleriniz günlük yaşamınızı etkileniyor mu?
- Eğer öyleyse, sosyal yaşamınızı, okul çalışmalarınızı, iş yaşamınızı veya hayatınızın diğer yönlerini önemli ölçüde etkiledi mi?
- Görünüşünüzden herhangi bir şekilde endişe duyuyorsanız ve bu endişeler zihninizi meşgul ediyor, düzeltilmesi gereken bir organa en uygun estetik müdahale yapılsa bile sorun devam ediyor mu?
Dismorfofobi testi sonucuna göre, kişinin bir ruh sağlığı uzmanına ihtiyacı olup olmadığı kanısına varılır.
Dismorfofobi Nasıl Yenilir?
Fiziksel eksikliği olan bir çocuğun eksikliğine odaklanmak, ona bu eksikle ilgili başka nedenleri hatırlatmak, kaygı oluşturmak, hastalığa zemin hazırlar. Bakım verenler, öğretmenler, sağlık personelleri de fiziksel eksiklik içerikli sözlerden kaçınmalı bu ve benzeri söylemlerle çocuk ve ergenler karşı karşıya getirmemelidirler.
Bunlara ek olarak dismorfofobi nasıl yenilir, sorusunun bir diğer yanıtı, normal benlik saygısının gelişiminden geçer diyebiliriz. Bu, öz saygı var olan aşağılık kompleksini önleyebilir.
Olumsuz yorumlar şaka olarak bile yapılmamalı, çocuklarla ilgili rahatsız edici ifadeler kullanmaktan kaçınılmalıdır. Özellikle ebeveynlerin, çocuğun öz saygısını sarsacak davranışlardan kaçınması gerekir.
Kişinin de ergenlik çağında bu duruma dikkat etmesi ve bu dönemde sorunun, psikolojik olup olmadığını irdelemesi önem arz etmektedir. Böylece bireyin dismorfofobisi engellenebilir. Psikiyatrik destek, genellikle ergenlik döneminde başlayan ve yaşla birlikte ilerleyen dismorfofobi hastalarına önerilir.
Dismorfofobi Tedavisi Var mı?
Dismorfofobik bireyler sosyal etkileşimlerden ve ilişkilerden kaçınırlar. Yaşam kaliteleri çok düşüktür ve alışılmadık derecede yüksek stres yaşar. Çoğu hasta aynı zamanda akademik, mesleki veya rol işlevlerinde bozukluklar gösterir. Bu ağır ruh halinde yaşamın zorluğunu fark eden bireyler, uzman desteğine gerek duyarlar.
Dismorfofobi tedavi edilebilir. Tedavi genellikle bilişsel davranışçı terapiler (BDT) ile yapılır. BDT, kişinin düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirerek dismorfofobik düşünceleri ve endişeleri azaltmaya çalışır. Bu tedavi genellikle bireysel veya grup terapisi şeklinde gerçekleştirilir. Terapi sırasında, kişi dismorfofobik düşüncelerinin mantıksızlığını görmeye çalışır ve gerçekçi bir şekilde kendi görünümünü değerlendirmeyi öğrenir.
Ayrıca, anksiyeteyi azaltmak için gevşeme teknikleri ve stres yönetimi stratejileri de öğretilebilir. Bazı durumlarda, ilaç tedavisinin de destekleyici olarak kullanılması önerilebilir. Dismorfofobi tedavisi genellikle uzun vadeli bir süreç olabilir ve her bireye özgüdür.
Ancak tedavi ile semptomlar azaltılabilir ve kişi hayatına daha sağlıklı bir şekilde devam edebilir. Tedavi için bir uzmana başvurmak önemlidir. Dismorfofobi tedavi yöntemlerinden kaçınarak tedaviyi reddeden hastalar, intihar riskine kadar psikolojik sorunlar yaşayabilir veya doktorlarına karşı şiddet gösterebilirler.
Sıkça Sorulan Sorular
DİSMORFOFOBİ NEDİR?
Dismorfofobi nedir? sorusunun yanıtını; kişilerin, kendi görünümlerine aşırı dikkat etmesi, bir sivilceyi, burnunu veya başka bir fiziksel görünümünü aşırı önemsemesi ve bu durumu takıntıya dönüştürmesi, sosyal ve psikolojik sağlığının olumsuz etkilenmesi olarak verebiliriz.
DİSMORFOFOBİ OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) MUDUR?
Günümüzde beden dismorfik bozukluk (BDB) bir Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) olarak kabul edilemez. Ancak OKB, saç yolma hastalığı (trikotillomani) v e panik atak gibi beden dismorfik bozuklukların yanı sıra anksiyete bozuklukları da alt kategorisinde yer alır.
