Böbrek nakli, böbrek yetmezliği hastaları için uzun süreli bir çözümdür. Böbrek yetmezliği hastalığı olanlar hayatlarını devam ettirebilmek amacıyla diyalize ihtiyaç duyarlar. Çünkü kanın yabancı maddelerden arındırılması için filtrelenmesi gerekir. Bu da mekanik yolla ancak diyaliz ile mümkündür. Hastaların durumlarına göre haftada bir veya birden çok kez diyalize girmesi gerekir. Bu hastalar için hem yorucu hem de vakit kaybettirici bir tedavidir. Ayrıca hastaların durumu diyalize girdikçe kötüye gidebilir. Bu nedenle uygun olması halinde böbrek nakli yapılması çok etkili olur. Bu yazımızda böbrek nakli hakkında merak edilenler, böbrek nakli sonrası yapılması gerekenler ve riskler hakkında gerekli bilgiler verilmiştir.
Böbrek Nakli Nedir?
Böbrek nakli, böbrek yetmezliği hastalığının tedavisi amacıyla uygulanan cerrahi bir yöntemdir. Her organın insan vücudu açısından hayati önemi vardır. Çünkü organlar iş birliği içerisinde çalışarak canlılığın sürmesini sağlar. Bu iş birliği içerisinde de her organın farklı bir görevi vardır. Böbrekler, kanda bulunan atık maddelerin filtrelenmesini ve idrar ile dışarı atılmasını sağlar. Ayrıca vücudun sıvı ve elektrolit dengesinin korunmasına da yardımcı olur. Bu atıklar uzaklaştırılamadığında vücutta birikir ve birtakım hastalıklara yol açar. Böbrekleri iflas eden ve çalışamaz hale gelen kişiler diyaliz adı verilen bir tedaviye ihtiyaç duyarlar. Diyalizin amacı kanda biriken yabancı maddelerin dışarı atılmasıdır. Bu işlem böbreklerin çalışmayı bırakmasıyla birlikte kan dolaşımında biriken atıkları mekanik olarak filtreler. Ancak hastanın çok fazla vaktini diyaliz işlemine ayırması gerekir ve hastalar için yorucu bir yöntemdir. Kalıcı bir tedavi sağlamak amacıyla böbrek nakli en etkili tedavi yöntemidir. Naklin gerçekleşebilmesi için dokuların uyuştuğu canlı veya ölü bir bireyden sağlam böbrek alınarak hastaya nakledilir. Böylece hasta diyalize girmekten kurtulmuş olur ve önceki aktif yaşamına dönebilir. Ancak uygun böbreğin bulunması her zaman yeterli değildir. Eğer böbrek yetmezliği yaşayan hastanın aktif enfeksiyonları varsa ve çok fazla kiloluysa nakil uygun görülmeyebilir. Nakilin amacı sağlıklı böbreğin alınarak hastanın vücuduna yerleştirilmesidir. Nakilden sonra hasta sağlıklı yaşamına dönebilir ancak bağışıklık sisteminin böbreği reddetmemesi için birtakım bağışıklık baskılayıcı ilaçların kullanılması gerekir.
Kimler Böbrek Nakline İhtiyaç Duyar?
Böbrek nakli, böbrekleri tamamen çalışmayı bırakmış yani iflas etmiş bireyler için uygulanan bir yöntemdir. Zaten bu aşamaya gelmiş hastaların çoğu diyaliz tedavisi görür. Diyalize giren her hastaya böbrek nakli olup olmadığı konusunda fikri sorulur. Böbrek nakli olmak isteyen hastalar belirli bir sıraya alınır ve sıranın kendilerine gelmesi ve uygun böbrek bulunması halinde nakil işlemi yapılır. Böbrek nakli sonrasında birtakım ilaçların ömür boyu kullanılması söz konusudur. Bununla birlikte beslenme konusunda nakil olan hastaların çok dikkatli olması gerekir. Doktorun talimatlarına birebir uyulmadığı takdirde nakil olan böbreğin riske girmesi söz konusudur. Kanser hastaları veya kanser tedavisi alarak iyileşmiş hastalar, kemik enfeksiyonları, hepatit enfeksiyonları, ağır kardiyovasküler hastalıklar ve karaciğer hastalıkları yaşayan bireyler için nakil durumu riskli ve hayati olabilir. Bu nedenle eğer hastada böbrek yetmezliği var ise bile nakil için uygun olmayabilir. Çünkü hastanın ağır bir ameliyata alınacağı gerçeği ortadadır. Bireyin bu ağır ameliyatı başarılı bir şekilde atlatması ve sağlığına kavuşması için bütün şartları taşıması gerekir. Bütün şartları taşıyan ve yeterince sağlıklı olan böbrek yetmezliği hastaları için böbrek nakli uygulanabilir.
Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?
Böbrek nakli nasıl yapılır sorusunun cevabı donörün durumuna göre değişiklik gösterir. Eğer sağlam böbreğin alınacağı birey vefat etmiş ise böbrek naklinin ani şekilde planlanması gerekir. Çünkü vefat eden hastalardan böbreğin alınması durumu genelde ölümlü bir kaza sonucu olur. Bu da organın sağlığını yitirmemesi için kısa bir sürenin olduğu anlamına gelir. Dokunun uyumlu olması halinde böbrek nakli yapılacak hastanın aniden ameliyata hazırlanması gerekir. Nakil ancak bu şekilde mümkün olacaktır. Eğer donör sağlıklı bir bireyse operasyon hasta ve bağışçı ile birlikte planlanabilir. Öncelikli olarak doku ve organ uyumu için birtakım antikor testleri yapılır. Sonucun uyumlu olması halinde böbrek nakli yapılmasının önüne bir engel kalmaz. Ameliyatın gerçekleştirilmesi için hastaya genel anestezi yapılır. Anestezinin ardından karında açılan bir kesinden sağlıklı böbrek alıcının vücuduna yerleştirilir. Daha sonra tüm arterler ve damarlar vücuda bağlanır. Organın başarılı bir şekilde vücuda yerleştirilmesinin ardından böbrekten kan akışı başlar. Bunun ardından sağlıklı böbreğin üreteri mesaneye bağlanır ve hasta sağlıklı bir şekilde idrarını yapabilir hale gelir. Sağlıksız olan diğer böbrek eğer vücutta tansiyona veya enfeksiyona neden olmuyorsa vücutta bırakılır. Böbrek nakli çok önemli bir ameliyattır. Bu nedenle birtakım böbrek nakli riskleri mevcuttur. Hasta genel anesteziye alerjik bir reaksiyon gösterebilir. Ameliyat esnasında kanama olması da yaşanabilecek riskli durumlar arasındadır. Ayrıca vücutla bağlantısı yapılan organda kan pıhtıları oluşması, üreterden sızın olması veya üreterin tıkanması da olası riskler arasındadır. Ameliyat sonrasın birtakım enfeksiyonlar da görülebilir. Bağışıklık sisteminin nakledilen böbreği reddetmesi sebebiyle naklin başarısız olması da yine riskler arasındadır. Hastanın tüm bu riskleri göz önüne alarak nakil operasyonunu kabul etmesi gerekir.
Böbrek Naklinin Bağışçı İçin Riskleri Nelerdir?
Böbrek nakli önemli bir operasyon olduğu için hem alıcı hem de verici için birtakım riskler mevcuttur. Gönüllü olarak böbrek bağışçısı olan kişi hem hasta tarafından hem de doktorlar tarafından çok kıymetlidir. Çünkü gönüllü olan kişi sayesinde bir hasta sağlığına kavuşur. Bağışçı kişi için tıbbi birçok test yapılır ve ayrıntılı olarak tüm veriler analiz edilir. Daha sonra hekimlerin bulunduğu bir konsey tarafından onay alınır. Yani bir bireyin bağışçı olmasının kararını bir hekimin tek başına vermesi mümkün değildir. Her ameliyatta olduğu gibi böbrek naklinden sonra da hem alıcıya hem de vericiye yüzde 100 sağlıklı olmak garanti edilemez. Çünkü yapılan araştırmalar böbrek nakli operasyonlarında 3000’de 1 oranın ölüm riskinin olduğunu kanıtlamıştır. Bunun yanında idrar yolu enfeksiyonu riskiyle birlikte yara enfeksiyonu riski de olasıdır. Ancak bu riskler başka bir ameliyatla aynı orandadır. Ameliyatı takip eden birkaç gün bağışçının vücudunda ağrılar olur. Vericinin durumuna göre 5 gün içerisinde bağışçı hastaneden taburcu olur. Hastaların küçük bir kısmında, 1 yıl sonrasında ameliyat yerinde ağrı oluşabilir. Ameliyatın ardından 2 ay sonra birey tüm normal aktivitelerine döner. Ağır kaldırabilir veya spor yapabilir. Bağışçı nakil ameliyatından sonra kontrollerini düzenli bir şekilde yaptırarak sağlıklı bir yaşam sürebilir.
Nakil Sonrası Neler Yapılması Gerekir?
Nakil sonrası hasta yaklaşık 1 hafta kadar hastanede kalır. Bunun amacı oluşabilecek komplikasyonlara anında müdahale edebilmek, böylece hem hastanın hem de böbreğin sağlığını koruyabilmektir. Genellikle nakil ardından idrara çıkma hemen başlar, ancak böbreğin kanı süzmesi kısa bir zaman alabilir. Bu nedenle hastanın nakilden sonra birkaç kez diyalize girmesi söz konusu olabilir. Nakili takip eden 8. haftadan sonra hastanın normal hayatına dönmesi beklenir. Nakilin ardından hastanın belirli aralıklarla kontrollerini yaptırması gerekir. Böylece böbreğin ve hastanın sağlığının yerinde olup olmadığı değerlendirilir. Operasyonun ardından tahliller ve testler oldukça sık olur. Bu nedenle operasyon merkezine yakın bir yerde bir süre ikamet etmek gerekebilir. Böbrek naklinden sonra vücudun böbreği reddetmemesi için birtakım ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçların ömür boyu kullanılması gerekir. Aksi takdirde bir anda vücut böbreği reddedebilir ve hastanın durumu kötüleşebilir. Bu ilaçlar aynı zamanda operasyondan sonra enfeksiyon riskinin de azalmasını sağlar.
Eğer siz de böbrek nakli hakkında bilgi almak ve sağlıklı bir yaşam sürmek istiyorsanız, vakit kaybetmeden kontrollerinizi yaptırabilirsiniz.
