Mastit meme dokusunun iltihaplanmasıdır. Özellikle emziren kadınlarda görülür. Şiddetli ağrıya ve memede şişkinliğe neden olabilir. Çoğunlukla tek memede görülür.
Mastit Nedir?
Mastit; memede kızarıklığa, şişliğe, ağrıya neden olan inflamasyon (iltihaplanma) varlığıdır. Bu iltihaplanmaya enfeksiyon da eşlik edebilir. En sık emziren kadınlarda görülmekle birlikte emzirmeyen kadınlarda ve erkeklerde de görülebilir.
Mastit Belirtileri Nelerdir?
Mastit belirtileri aniden ortaya çıkabilir. Bu belirtiler:
- Memede şişlik, hassasiyet
- Memeye dokunulduğunda sıcaklık hissi
- Meme dokusunun kalınlaşması, kaşıntı
- Sürekli ya da emzirme esnasında ağrı veya yanma hissi
- Meme cildinde kızarıklık
- Meme ucunda yara
- Bitkin, yorgun olmak
- Ateş olarak sayılabilir.
Mastit Neden Olur?
Meme; süt üretiminden sorumlu meme bezlerinden ve sütün meme ucuna taşınmasını sağlayan kanallardan oluşur.
Mastit, temel olarak iki sebepten olur.
Birincisi süt yollarının tıkanmasıdır. Emzirme sonrasında, eğer memedeki süt tamamen boşalmadıysa, bulunduğu yerde süt yollarını tıkamaya başlar. Bu takınma inflamasyona ve enfeksiyona neden olur.
İkincisi ise meme ucundaki bir çatlak yoluyla; normal olarak ciltte bulunan ya da bebeğin ağzındaki bakterilerin meme dokusuna girmesidir. Emzirme sonrası memede kalan süt, bakterilerin üremesi için uygun bir alan oluşturur.
İki temel sebep, emziren kadınlarda sıklıkla görülen mastit sebebidir.
Emzirmeyen kadınlarda veya erkeklerde mastit nedenleri şu şekilde sayılabilir:
- Sigara içme: Tütünde bulunan toksinler meme dokusuna zarar verebilir.
- Meme ucuna zarar verebilen piercing ya da egzama gibi durumlar, bakterilerin meme ucundan vücuda girmesini kolaylaştırabilir.
- Meme implantı olan kişilerde mastit görülebilir.
- Bağışıklık sistemini zayıflatan diyabet gibi hastalıklara sahip olmak mastite yatkınlık yaratabilir.
- Meme ucu yakınındaki kılların tıraş edilmesi, koparılması da inflamasyona ve enfeksiyona sebep olabilir.
Mastit İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
- Geçirilmiş mastit hikayesi
- Meme ucunda yara, çatlak bulunması
- Süt akışını kısıtlayacak sıkı sütyen giyilmesi, emniyet kemerinin meme üstüne takılması, ağır eşya taşınması
- Uygunsuz meme bakımı
- Sürekli stres altında olmak
- Yetersiz beslenme
- Sigara içmek mastit gelişimi için risk oluşturan durumlardır.
Mastit Komplikasyonları Nelerdir?
Mastit tedavisi aksatıldığında veya uygun tedavi uygulanmadığında memede püy birikimi olur. Memede apse meydana gelir. Oluşan absenin genellikle cerrahi olarak boşaltılması gerekir.
Mastit Tanısı Nasıl Koyulur?
Tanıda, hastanın hikayesi büyük önem taşır. Doktor, hastaya; şikayetinin ne olduğunu, şikayetin ne zamandan beri olduğu, şikayeti artıran ve azaltan faktörler gibi çeşitli sorular yöneltir. Fizik muayene ile memedeki değişimler tespit edilir. Emziren kadınlarda anne sütünden kültür yapılarak mastite sebep olan bakteri tespit edilmeye çalışılır.
Nadir görülen bir meme kanseri türü olan inflamatuar meme kanseri de memede şişmeye ve kızarıklığa yol açtığından doktor tarafından, ultrason ve mamografi ile kanser tanısı dışlanmak istenebilir. Mastit tedavisini tamamlamasına rağmen semptomları düzelmeyen hastalarda kanser şüphesini gidermek için biyopsi istenebilir.
Mastit Nasıl Geçer?
Enfeksiyonu olan hastalara antibiyotik tedavisi verilir. Antibiyotiği reçete edilen gün tamamlanana kadar aksatmadan kullanmak tekrar mastite yakalanmamak açısından önemlidir.
Ağrı kesiciler, mastit tedavisinde ağrının azaltılması için kullanılabilir.
Mastiti olan hastalar emzirmeye devam etmelidir. Bebeğin sütten kesilmesi, annedeki semptomların daha da kötüleşmesine neden olabilir. Süt akışının düzenli olarak devam etmesi enfeksiyonun temizlenmesine yardım eder.
Anne sütünün bebek için çok faydalı olduğu unutulmamalıdır. Anne sütüyle beslenen bebekler, virüs ve bakterilere karşı daha güçlü bağışıklık sistemine sahip olduğundan enfeksiyona yakalanma ihtimali mama ile beslenen bebeklere göre daha düşüktür. Bu bebekler daha sağlıklı kilo alırlar. İleride diyabete yakalanma riskleri daha azdır. Bebeklerin ihtiyaç duyduğu nütrientlerin oranı, büyüme sürecinde değişiklik gösterir. Anne sütü bu değişimi doğal yollarla karşılar. Bebeğin ihtiyacı değiştikçe anne sütü de bunu karşılayacak şekilde içeriğini değiştirir. Hazır mama ile beslenen bebeklerde bu değişim mamayı hazırlayan kişi tarafından yapılmalıdır.
Emziren kadınlar; doğum sonrası iyileşme sürecini daha hızlı atlatır, doğum kilolarını daha kolay verir. Emziren kadınlarda doğum sonrası depresyon riski azalmıştır. Emzirmenin meme ve yumurtalık kanseri açısından koruyucu olduğu bilinmektedir.
Anne sütüyle beslenmenin hem bebek hem de anne için pek çok olumlu yönleri vardır. Bu yüzden bebek en az 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenmelidir.
Emzirme tekniklerinde yapılacak bazı değişimler hem mastit tedavisinde hem de yeniden mastit oluşumunu engellemede olumlu etkiler gösterir:
- Emzirme öncesi memenin sütle aşırı dolmasını önlenmelidir.
- Emzirme arası süreyi kısa tutarak sütün birikmesini engellenebilir.
- Emzirme esnasında bebeğin meme ucunu ağzına düzgün aldığından emin olmak, mastitte memede şişkinlik olacağından bebeğin meme başını bulması zor olabilir. Bu gibi durumlarda emzirme öncesi meme ucunun sıkılarak az miktarda sütün dışarı çıkmasını sağlamak fayda sağlayabilir.
- Memenin yukarısından meme ucuna doğru masaj yapılması, emzirme esnasında süt akışını kolaylaştıracağından mastit gelişimini önlemede olumlu etki gösterebilir.
- Emzirme sonrasında memenin tamamen boşalmış olduğundan emin olunmalıdır. Sütünü tamamen boşaltmakta zorlanan anneler, emzirme öncesi memeye hafif sıcak uygulayarak sütün akışını kolaylaştırabilir.
- Emzirme sırasında ilk olarak mastitli memeden emzirilmesi daha iyi olur. Bebek daha aç olacağından memeyi daha güçlü emer. Sütün boşaltılması daha kolay olur.
- Bebeği sürekli aynı pozisyonda emzirmek yerine değişik şekillerde emzirmek de önemlidir.
Mastiti olan kadınlar; evde dinlenmeli, emzirme aralarında memeye soğuk uygulamalı, destekleyici sütyen takmalıdır.
Mastit Oluşumunu Önlemek için Neler Yapılmalıdır?
Mastit gelişimin önlenmesi için yapılabilecek en önemli şeylerden biri emzirme teknikleri ile ilgili profesyonel yardım almaktır. Doğru emzirme teknikleri uygulanarak, sütün düzgün boşaltılması sağlanır. Memede süt birikmediği için süt yollarını tıkamaz ve inflamasyon (iltihaplanma) oluşturmaz.
Bebeğin sık sık ve farklı pozisyonlarda emzirilmesi, sütün meme ucundan düzgün çıktığının kontrol edilmesi gibi yöntemler mastit oluşumunu engelleyebilecek basit ama etkili yöntemlerdendir.
Meme ucunda oluşabilecek çatlakların erken tedavi edilmesi, bakteriyel enfeksiyon riskini azaltır.
Emziren annelerin, rahat ve konforlu sütyenleri tercih etmesi, sıkı kıyafetlerden kaçınması gerekir.
Sürekli olarak bebeğinin yanında bulunamayan anneler, sütlerini süt sağma makinesi yardımıyla sağmalı, memede birikmesini engellemelidir.
Sİgara kullanan kişilerde sigaranın bırakılması faydalı olacaktır. Annenin pasif içici olarak etkilenmesi bile zararlı olabilir. Bu yüzden anneyle aynı ortamda bulunan kişilerin de sigara kullanımını kısıtlandırması ve hatta sigarayı tamamen bırakması tavsiye edilir.
Bebeğin sütten aniden kesilmemesi gerekir. Süreç birkaç hafta içine yayılmalıdır. Bu sayede süt birikimi en aza indirgenmiş olur ve mastit gelişme riski azalır.
Günlük tüketilen sıvı miktarının artırılması da mastit için koruyucu olabilir. Tüketilen sıvıların yüksek oranda şeker içermemesi ve mineral yönünden zengin olması tavsiye edilir.
Annenin bağışıklık sisteminin güçlü olması mastit oluşumunu engelleyen önemli durumlardan biridir. Emziren kadınların, bağışıklık sistemini güçlendirmek için diyetlerini yeniden düzenlemeleri iyi olur. Tüm besin gruplarını içeren beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Günlük kalori gereksinimi emziren annelerde artmıştır. Bu nedenle porsiyonlar yeterli ölçüde olmalıdır. Diyetin; protein, yağ ve karbonhidrattan zengin olmasının yanı sıra vitamin ve mineraller açısından da yeterli olmalıdır. Diyette alkol, kafein ve inek sütü olabildiğince az yer almalıdır.
